Bulletin of the International University of Tourism And Hospitality

ЖАСЫЛ ТУРИЗМ ЖӘНЕ БҰҰ ТҰРАҚТЫ ДАМУ МАҚСАТТАРЫ КОНТЕКСТІНДЕГІ ТҰРАҚТЫ ДАМУ ЭКОНОМИКАСЫ

С. ДЖАББАРОВА — 2025-09-29

Мақалада Қазақстан мен Орталық Азия елдерінде Тұрақты даму мақсаттарын (ТДМ) іске асыру контекстінде жасыл туризмнің әлеуеті қарастырылады. Зерттеудің мақсаты – жасыл туризмнің әлеуметтік-экономикалық және экологиялық әсерлерін анықтау, сондай-ақ оның аймақтағы даму перспективалары мен сын-қатерлерін белгілеу болды. Әдістемелік негізге 50 респондентке (студенттер, оқытушылар және туризм секторының өкілдері) онлайн сауалнама жүргізу, SPSS Statistics 26.0 бағдарламасы арқылы статистикалық деректерді талдау және заманауи ғылыми жарияланымдар мен халықаралық стратегиялық құжаттарға салыстырмалы зерттеу жүргізу кірді. Нәтижелер көрсеткендей, қатысушылардың 70%-дан астамы жасыл туризмнің даму болашағын оң бағалайды, алайда тек 40%-ы оны нақты ТДМ-мен байланыстырады, бұл хабардарлықтың жеткіліксіздігін білдіреді. Экономикалық әлеует шағын және орта бизнесті қолдаумен және жұмыс орындарын құрумен сипатталса, экологиялық қыры табиғи ресурстар мен биоалуантүрлілікті сақтаумен байланысты. Негізгі кедергілер – инфрақұрылымның жеткіліксіздігі және саясаттың әлсіз үйлестірілуі. Халықаралық тәжірибе тұрақты дамудың тек кешенді тәсіл арқылы: мемлекеттік қолдау, жергілікті қауымдастықтың қатысуы және инновациялық технологияларды енгізу арқылы мүмкін екенін көрсетеді. Зерттеу қорытындысында жасыл туризм бойынша ұлттық стратегия әзірлеу, экологиялық инфрақұрылымға инвестиция салу және халыққа арналған білім беру бағдарламаларын іске асыру қажеттігі атап өтіледі.

АЛАКӨЛ КӨЛІНІҢ ТАРИХИ-МӘДЕНИ ЛАНДШАФТЫ ТУРИСТІК ӘЛЕУЕТІ

Р. АҒЫБЕТОВА — 2025-09-29

Бұл зерттеу Шығыс Қазақстанда орналасқан ерекше табиғи және рекреациялық нысан – Алакөл көлінің тарихи-мәдени ландшафтық әлеуетін қарастырады. Шипалы минералды сулары мен көркем табиғатымен танымал Алакөл соңғы жылдары ішкі туризмнің қарқынды өсу орталығына айналды. Алайда оның бай мәдени мұрасы — Ұлы Жібек жолымен байланыстар, көшпелі дәстүрлер, фольклор және сакралды тәжірибелер — аймақтық туристік стратегияларда жеткілікті деңгейде көрініс таппай отыр.
Әдебиеттерді, статистикалық деректерді, далалық зерттеулерді және жергілікті тұрғындар мен туристерге жүргізілген сұхбаттарды қамтитын аралас әдістемелік тәсілді қолдана отырып, бұл зерттеу Алакөл маңындағы мәдени және тұрақты туризмді дамытудағы мүмкіндіктер мен шектеулерді анықтайды. Нәтижелер туристік инфрақұрылымның едәуір кеңейгеніне қарамастан, мәдени және тарихи мазмұнды туристік өнімдерге енгізудің шектеулі екенін көрсетеді.
Ыстықкөл (Қырғызстан), Байкал (Ресей) және Балатон (Венгрия) сияқты дестинациялармен салыстырмалы талдау Алакөлдің тек отандық емес, сонымен бірге шетелдік туристерді тарту әлеуетін айқындайды. Ұсыныстардың қатарында мәдени бағыттарды дамыту, көптілді қолжетімділікті арттыру, жергілікті қауымдастықтардың бастамаларын қолдау және экологиялық тұрақты тәжірибелерді енгізу бар. Экономикалық өсімді мәдени бірегейлікпен үйлестіре отырып, Алакөл жетекші сауықтыру курорты ғана емес, сонымен қатар Орталық Азияның мәдени нысаны бола алады.

КРОСС-МӘДЕНИ АСПАЗДЫҚ КОНЦЕПЦИЯЛАР: ДӘСТҮРЛІ АС ҮЙЛЕРІНІҢ ҚАЗІРГІ ГАСТРОНОМИЯЛЫҚ ӨНЕРГЕ ЫҚПАЛЫ

Э. АЛИМКУЛОВА — 2025-09-29

Мақалада Қазақстанның аспаздық өнеріне кросс-мәдени ықпалдардың тарихи, географиялық және этномәдени факторлардың көрінісі ретіндегі талдауы берілген. Еуропа мен Азияның тоғысында орналасқан және Ұлы Жібек жолының бір бөлігі болған Қазақстан белсенді мәдени алмасу кеңістігіне айналып, бұл құбылыс гастрономия саласында да көрініс тапты. Негізгі ықпал көздері ретінде қытай, парсы, үнді және араб аспаздық дәстүрлері, сондай-ақ түркі және көшпелі халықтардың үлесі қарастырылады. Шай, күріш, жаңғақ, құрма сияқты ингредиенттер мен дайындау тәсілдерінің жергілікті гастрономияға табиғи түрде ену мысалдары талданады. Мал шаруашылығы мен көшпелі өмір салтына айрықша назар аударылып, олардың қазақ асханасында ет пен сүт өнімдерінің басымдығын айқындағаны көрсетіледі. Сонымен қатар гастрономиялық туризмнің қазіргі жағдайы – мәдениетаралық диалог пен мәдени мұраны сақтаудың құралы ретінде қарастырылады. Зерттеу нәтижесінде қазақ асханасы көпқабатты этноаспаздық және сыртқы ықпалдардың тоғысы болып табылатыны, оның тек бірегей ғана емес, сонымен қатар жаһандық гастрономиялық контексте болашағы зор екені дәлелденді.

ЖАСТАРДЫҢ ТУРИСТІК ТАҢДАУЫНА ЦИФРЛЫҚ КОНТЕНТТІҢ ӘСЕРІ (Қазақстанның ішкі туризмі мысалында)

Н. АБИШОВ — 2025-09-29

Бұл зерттеу Қазақстандағы ішкі туризмді таңдаудағы жастардың туристік талғамына цифрлық контенттің әсерін талдауға арналған. Зерттеу 2024 жылы 18–30 жас аралығындағы 450 студент арасында жүргізілді. Сандық (сауалнама) және сапалық (контент-анализ) әдістер қолданылып, TikTok, Instagram, YouTube және Telegram платформаларындағы контенттің жастардың туристік таңдауларына ықпалы бағаланды. Нәтижелер көрсеткендей, респонденттердің 75%-і туристік бағытты таңдауда цифрлық контенттің маңызды рөл атқаратынын атап өтті. TikTok пен Instagram ең ықпалды платформалар болып, визуалды контент (видеороликтер, фотосуреттер) және блогерлердің жеке тәжірибесі шешім қабылдауда негізгі факторларға айналды. Қазақстан контексінде ерекшелік – ұлттық брендтер мен тарихи нысандар блогерлер арқылы насихатталып, бюджеттік туризмге қызығушылықты арттыруда «қолжетімді армандар» ұғымы қалыптасады. Зерттеу нәтижелері туризм саласындағы компанияларға, мемлекеттік органдарға және инфлюенсерлерге әлеуметтік желілерде тиімді контент жасауға, жастар аудиториясын белсенді тартуға және ішкі туризмді дамыту стратегияларын жетілдіруге арналған практикалық ұсыныстар береді.

АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ҚОНАҚ ҮЙ СЕКТОРЫН ДАМЫТУДЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛЫҚ БАҒЫТТАРЫ

А. АБДУЛЛАЕВА — 2025-09-29

Мақалада аймақтардың немесе елдердің әлемдік нарыққа интеграциялануына мүмкіндік беретін бірқатар саяси және әлеуметтік-экономикалық өзгерістермен бірге жаһандану талданады. Бұл фактілер адам білімінің әртүрлі салаларына өзгеріс әкелді. Мәселен, хостинг қызметі адамзат тарихында болған және жаһанданудың әртүрлі көріністері мен процестеріне ықпал еткен ерекшелік емес, сондықтан экономикалық сектордың сипаттамаларын білу бұл саланың әлемдік экономика үшін маңыздылығын анықтауға көмектеседі. Мақалада жаһандану үдерісі мен оның қонақ үй секторы сияқты экономиканың жекелеген салаларына әсері талданады. Қонақ үй индустриясы жаһанданудың түрлі кезеңдерінде қоғамның әлеуметтік-экономикалық трансформациясына ықпал еткен маңызды сала ретінде қарастырылады. Зерттеу барысында Алматы қаласындағы қонақ үй секторының ерекшеліктері, даму үрдістері мен экономикалық маңыздылығы зерделенеді.
Аталмыш мақалада эмпирикалық әлеуметтік зерттеу әдісі ретінде сауалнама жүргізілді. Аралас тәсіл қолданылды: сандық сұрақтар арқылы жалпы үрдістер айқындалса, сапалық сұрақтар көмегімен қонақ үй секторының проблемалары мен даму перспективалары терең талданды. Зерттеудің практикалық маңыздылығы: қонақ үй секторының жаһандық экономикаға қосқан үлесі, соның ішінде халықаралық туризмнің өсуі және әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерге ықпалы негізінде көрсетіледі. Зерттеу әдістемесі Алматының қонақ үй индустриясының бастауларын анықтауға және экономика үшін осы сектордың маңыздылығын түпкілікті анықтау үшін оның сипаттамаларын талдауға мүмкіндік берді.
Аталмыш мақалада қонақ үй секторы жаһанданудың өткен және қазіргі процестеріне қосқан үлесі зерделенеді. Өйткені ол қоғамның барлық топтарын өз шекараларында және шетелдерде болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістердің онсыз да күрделі процестеріне біріктіруге тырысады. Сонымен қатар, мемлекеттік және корпоративтік саясаттың бұл трансформациясы әртүрлі экономикалық субъектілер үшін еңбек жағдайларын жасайды, өйткені бұл қоғам эволюциясындағы динамикалық процесс болып табылады.
Қалалық қонақ үйлер туристердің санасында туристік бағыттардың жақсы имиджі мен бағалауына оң әсер етуі мүмкін, сондықтан қалалық қонақүйлерге қатысты мәселелер біртіндеп адамдардың маңызды мазмұны мен назарына айналады. Сондықтан да, зерттеу барысында, Алматы қаласындағы қонақ үй секторының проблемалары мен даму перспективалары жан-жақты сарапталады.

ТУРИЗМ САЛАСЫНДА ТІЛДІК БІЛІМ БЕРУДЕ ГЕЙМИФИКАЦИЯ: МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ КӨЗҚАРАС ЖӘНЕ МЕТААНАЛИЗ

С. ДӘУІРХАН — 2025-09-29

Бұл мақала болашақ туризм мамандарына шетел тілдерін оқытуда геймификацияны қолдану жөніндегі зерттеулерді теориялық тұрғыдан шолып, олардың нәтижелерін метаанализ арқылы жүйелейді. Онда геймификацияның негізгі идеялары мен элементтері қарастырылады, ойынға негізделген әдістер мен цифрлық ойындардың айырмашылықтары көрсетіледі, сонымен қатар халықаралық және отандық тәжірибелер салыстырылады. Арнайы назар мотивацияны арттыруға, когнитивтік дағдыларды дамытуға және лексика мен грамматиканы меңгеруге бағытталған. Мақалада кәсіби туризм жағдайларын модельдеуге арналған кейс-ойындар мен симуляциялардың әлеуеті талданады, бұл межмәдениетті құзыреттілік пен кәсіби бағытталған тілдік қабілеттерді қалыптастыруға ықпал етеді. Метаанализ геймификацияның оң нәтижелерін көрсетеді,
сондай-ақ Қазақстан мен Орталық Азия жағдайында зерттеу шектеулері мен олқылықтарды айқындайды. Алынған қорытындылар оқу бағдарламаларын жетілдіруге, геймификацияны LMS платформаларына тиімді интеграциялауға және туризм мамандарын даярлау сапасын арттыруға жол ашады.

ТУРИСТІК ТЕРМИНДЕРДІ АҒЫЛШЫН ТІЛІНЕН ҚАЗАҚ ТІЛІНЕ АУДАРУ: ЖЕРГІЛІКТІ ТУРИСТІК ТӘЖІРИБЕЛЕР КОММУНИКАЦИЯДАҒЫ ҚИЫНДЫҚТАР МЕН ТӘЖІРИБЕЛЕР

З ДҮЙСЕМБЕКОВА — 2025-09-29

Бұл зерттеу туризм терминологиясын ағылшын тілінен қазақ тіліне аударуды қарастырады, бұл Қазақстанға келетін шетелдік қонақтар үшін ақпараттың қолжетімділігін арттырудағы маңызды қадам. Ресми туристік веб-сайттар, брошюралар, мобильді қосымшалар және әлеуметтік желілер сияқты әртүрлі сандық және баспа көздерінен жиналған 500 терминдер жинағы негізінде, зерттеу авторлары бұл терминдерді он семантикалық салаға бөледі: тұру, көлік, мәдени тәжірибелер, табиғи көрікті жерлер, гастрономия, туристік қызметтер, бос уақыт және ойын-сауық, іскерлік туризм, діни және рухани туризм және цифрлық туризм. Сапалық сипаттамалық әдістерді қолдана отырып, зерттеу авторы бірнеше негізгі аударма стратегияларын анықтайды: сөзбе-сөз аударма, қарызға алу, бейімдеу және гибридті формалар. Нәтижелер көрсеткендей, туризмге қатысты жалпы терминдер дәйекті түрде аударылғанымен, мәдени және цифрлық туризмге қатысты терминдерді аударуда айтарлықтай өзгергіштік бар.
Осы тұжырымдарға сүйене отырып, құжат Қазақстанның туризм саласындағы аударма сапасын жақсарту бойынша бірнеше ұсыныстар береді. Оларға терминологияны стандарттау, аудармашыларға арнайы оқыту және компьютерлік аударма (CAT) жүйелері мен глоссарийлер сияқты цифрлық құралдарды біріктіру кіреді. Зерттеу сонымен қатар тікелей қазақ тілінде баламасы жоқ терминдер үшін орыс тілінің лингва-франка ретіндегі маңызды рөлін мойындайды. Ақыр соңында, бұл зерттеу туристік терминологиядағы деректердің жан-жақты жиынтығын және аударма сапасын жақсарту бойынша практикалық ұсыныстарды береді, осылайша аударманы зерттеу саласына құнды үлес қосады.

ТҮРКІСТАННЫҢ ТУРИСТІК МАРШРУТТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА МАТЕРИАЛДЫҚ ЕМЕС МӘДЕНИ МҰРАНЫҢ РӨЛІ

С. ДУСЕНКО — 2025-09-29

Мақалада Түркістандағы туристік маршруттарды қалыптастыруда материалдық емес мәдени мұраның (МЕММ) рөлі талданады. Аймақтың негізгі мәдени мұра элементтері – ауызша дәстүрлер, мерекелер мен ғұрыптар, қолөнер, музыка, би және гастрономиялық тәжірибелер қарастырылады. Қазіргі туристік маршруттар, олардың тарихи-діни нысандарға бағытталуы және МЕММ элементтерін енгізу әлеуеті талданады.
Ерекше назар «тірі мәдениет» маршруттарына аударылып, онда шеберлік сабақтары, ұлттық мерекелерге қатысу және дәстүрлі тағамдардан дәм тату сияқты тәжірибелер қамтылады. Мақалада МЕММ-ды туристік өнімге енгізудегі мәселелер мен шектеулер көрсетіліп, оларды шешуге арналған ұсыныстар беріледі. МЕММ-ның туристік өнімнің бірегейлігін қамтамасыз етудегі, жергілікті халықты тартудағы және Түркістанның халықаралық беделін нығайтудағы стратегиялық маңызы атап өтіледі.

SWOT-ТАЛДАУ НЕГІЗІНДЕ ТҮРКІСТАН ҚАЛАСЫНЫҢ ТУРИСТІК БРЕНДІ ПОТЕНЦИАЛЫН БАҒАЛАУ

А. КУЛБАЕВА — 2025-09-29

Бұл мақалада Түркістан қаласының туристік бренді әлеуеті SWOT-талдау және TOWS -аналитикалық әдісі негізінде жан-жақты бағаланды. Түркістан – тарихи мәдени мұралары, рухани құндылықтары және заманауи инфрақұрылымымен Қазақстанның жетекші туристік орталықтарының бірі. Зерттеу барысында қаланың негізгі күшті жақтары ретінде Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің (ЮНЕСКО Бүкіләлемдік мұра тізімі) болуы, мемлекеттік қолдау шаралары, жаңа инфрақұрылым нысандарының салынуы және тиімді географиялық орналасуы анықталды. Әлсіз тұстары ретінде сервистік қызмет сапасының біркелкі еместігі, туризмнің маусымдылығы, кәсіби кадр тапшылығы және көптілді ақпараттық материалдардың жеткіліксіздігі белгіленді.
Мүмкіндіктер қатарына халықаралық нарықта туристік брендті ілгерілету, туризмнің жаңа түрлерін дамыту, ірі мәдени іс-шараларды өткізу және цифрлық технологияларды енгізу енгізілді. Ал қауіптер қатарында аймақтық бәсекелестік, экономикалық және саяси тәуекелдер, климаттық шектеулер және сервистің халықаралық стандарттарға толық сәйкес келмеуі айқындалды. SWOT әдісін қолдану ішкі және сыртқы факторларды кешенді түрде үйлестіруге мүмкіндік берді. Бұл өз кезегінде Түркістанның туризмін дамытудың нақты стратегиялық бағыттарын айқындауға негіз болды. Ұсынылған стратегиялар қаланың халықаралық имиджін нығайтуға, сервистік сапаны арттыруға, туризм бағыттарын әртараптандыруға, инфрақұрылымды жаңғыртуға және тұрақты даму әлеуетін күшейтуге бағытталды.

ҚАЗАҚСТАН ТУРИЗМ ИНДУСТРИЯСЫНЫҢ ЦИФРЛЫҚ ТРАНСФОРМАЦИЯСЫ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТУРИЗМ ӨНІМДЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

M. МӘУЛЕТҚАЗЫ — 2025-09-29

Бұл мақалада Қазақстан туризміндегі цифрлық трансформация үрдістері халықаралық тәжірибемен салыстырыла отырып талданады. Зерттеудің мақсаты – туризм саласында смарт-технологияларды енгізудің мүмкіндіктері мен шектеулерін айқындап, оларды UNWTO, OECD, UNESCO секілді халықаралық ұйымдардың ұсынымдарымен үйлестіру. Зерттеу әдістемесі әдеби шолу, салыстырмалы талдау, контент-анализ, сауалнама және сараптамалық сұхбаттарды қамтиды. Нәтижелерге сәйкес, Қазақстанда цифрлық инфрақұрылым, кадрлық әлеует және инновациялық шешімдерді енгізу бағытында айтарлықтай ілгерілеу бар, алайда VR/AR технологияларының қолданылуындағы шектеулер, онлайн-платформалардың толық
интеграцияланбауы және цифрлық дағдылардың жеткіліксіздігі байқалады. Мақалада ұсынылған тұжырымдар Қазақстан туризмін Орталық Азиядағы цифрлық туризмнің үлгілік алаңы ретінде дамытуға және халықаралық деңгейге жақындатуға негіз бола алады.

ҚОЛЖЕТІМДІ ТУРИЗМНІҢ ДАМУЫ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ МӘДЕНИ ЫҚПАЛДАСТЫҚТЫҢ ФОРМАЛАРЫ

У. МАХАНБЕТОВА — 2025-09-29

Бұл мақалада Түркістан өңіріндегі туристер мен жергілікті тұрғындар арасындағы мәдени алмасу формаларына қолжетімді (бюджеттік) туризмнің әсері қарастырылады. Тақырыпқа жалпы шолулардан айырмашылығы, зерттеу эмпирикалық деректерге сүйенеді: соңғы бір жыл ішінде өңірге келген 171 туристке жүргізілген сауалнама және жергілікті тұрғындардың 30 тереңдетілген сұхбаты. Мұндай зерттеу дизайны бюджеттiк туризм жағдайындағы мәдениетаралық өзара әрекеттестіктің оң және проблемалық жақтарын анықтауға мүмкіндік берді.
Зерттеуде бюджеттiк туризмнің негізгі сипаттамалары, оның қатысушыларының бейіні мен екі тарапқа да әкелетін пайдасы нақтыланып, сондай-ақ мәдени алмасудың тереңдігін шектейтін кедергілер (тілдік барьер, мәдени стереотиптер, бейресми қарым қатынасқа арналған инфрақұрылымның жетіспеушілігі) тіркелді. Ерекше назар мәдени алмасу типологиясына — үстірт, спонтанды және өзара — аударылды, олардың әрқайсысы тартылу деңгейі мен өзара әрекеттестіктің тұрақтылығымен сипатталады. Алынған деректер көрсеткендей, бюджеттiк туризм аясындағы мәдени алмасудың фрагментарлық сипатына қарамастан, диалогты қолдайтын жағдайлар болғанда (қолжетімді инфрақұрылым, тілдік бағдарламалар, бірлескен іс-шаралар) ол тұрақты мәдениетаралық қарым-қатынас формаларына айнала алады. Сауалнамалар мен сұхбат нәтижелері негізінде бюджеттiк туризмнің әлеуметтік-мәдени әсерін күшейтуге арналған ұсыныстар әзірленді: бейресми байланыстарға арналған инфрақұрылымды дамыту, жергілікті қолөнер мен мәдени бастамаларды қолдау, туристер мен тұрғындарға арналған мәдениетаралық оқыту бағдарламаларын енгізу. Осылайша, мақала тек қолжетімді туризм феноменін сипаттап қана қоймай, оның жергілікті бірегейліктің трансформациясына эмпирикалық түрде дәлелденген әсерін де көрсетеді, туризм саясатына мәдени аспектілерді енгізудің қажеттілігін айқындайды және тұрақты туризм мен мәдени мұраны сақтау саласындағы әрі қарайғы зерттеу бағыттарын белгілейді.

САРЫАҒАШТЫҢ ТАБИҒИ-КЛИМАТТЫҚ ӘЛЕУЕТІ ТҮРКІСТАН ӨҢІРІНІҢ САУЫҚТЫРУ ТУРИЗМІ БРЕНДІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ НЕГІЗІ РЕТІНДЕ

Н. НҰРМАҒАНБЕТҚЫЗЫ — 2025-09-29

Мақалада Түркістан өңірінің сауықтыру туризмінің брендін қалыптастыру үшін негіз ретінде Сарыағаш шағын қаласының табиғи-климаттық әлеуеті зерттеледі. Зерттеудің мақсаты - аймақты сауықтыру туризмінің бәсекеге қабілетті орталығы ретінде дамыту мақсатында аумақтың табиғи және климаттық ресурстарын пайдалану мүмкіндігін ғылыми негіздеу болып табылады. Әдістемелік база жүйелік, географиялық және SWOT талдаулардан, сондай-ақ сарапшылық сауалнамалар дантұрады. Климаттық сипаттамалар, бальнеологиялық ресурстар, қоршаған ортаның экологиялық жағдайы және олардың шипажайлық кешеннің дамуына әсері талданады. Бірегей минералды су көздері, ыңғайлы климат және қолайлы экологиялық жағдай аймақтың бәсекелестік артықшылықтарын қалыптастыратыны анықталды. Зерттеудің практикалық маңыздылығы оның нәтижелерін туризмді дамыту, аумақтық маркетинг және шипажайлық қызметтерді ілгерілету стратегияларын әзірлеу кезінде қолдану болып табылады. Табиғи әлеуетті тұрақты пайдалану негізінде сауықтыру туризмінің брендін қалыптастыру бойынша ұсыныстар жасалды, бұл туристік тартымдылықты арттыруға және аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына ықпал етеді.

МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ САЯХАТҚА ДЕГЕН ЫНТАСЫН АРТТЫРУДАҒЫ SOFT SKILLS ДАҒДЫЛАРЫНЫҢ РӨЛІ (Жас ерекшеліктеріне қарай)

Г. РИЗАХОДЖАЕВА — 2025-09-29

Мақала мектеп оқушыларының туризмге деген қызығушылығы мен ынтасын арттырудағы soft skills дағдыларының рөлін зерттейді. Зерттеу барысында оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес ұйымдастырылған білім беру туризмі, мәдени туризм және табиғат туризмі сияқты түрлі туризм тәжірибелері қарастырылды. Туризм мен саяхат іс-әрекеттері арқылы оқушылар коммуникация, командалық жұмыс, шығармашылық ойлау, көшбасшылық және проблемаларды шешу сияқты soft skills дағдыларын тиімді дамыта алды. Деректерді жинау үшін сауалнама, бақылау, рефлексия журналы және сұхбат әдістері қолданылды. Алынған нәтижелер туризм тәжірибесіне қатысқан оқушылардың барлық қарастырылған дағдылар бойынша айтарлықтай өсуін көрсетті. Туризм іс-әрекеттері оқушыларға жаңа адамдармен танысу, топтық тапсырмаларды орындау, шығармашылық шешімдер табу және жауапкершілікті өз мойнына алу мүмкіндігін берді. Саяхат барысында оқушылардың тұлғалық даму деңгейі көтеріліп, туризмге деген қызығушылығы арта түсті. Зерттеу барысында жыныстық ерекшеліктерге байланысты дағдылардың дамуының айырмашылықтары да анықталды: қыз балалар коммуникация және шығармашылық ойлау саласында, ал ұл балалар командалық жұмыс пен көшбасшылық қабілеттерінде белсенді болды. Мақала туризмді білім беру процесіне интеграциялау арқылы мектеп оқушыларының тұлғалық дамуын, туризмге қызығушылығын және саяхат тәжірибелерін тиімді пайдалану жолдарын көрсетеді. Туризм іс-әрекеттерінің тәрбиелік, дамытушылық және әлеуметтік әлеуеті талданып, практикалық ұсыныстар әзірленген. Зерттеу нәтижелері мектеп жасындағы оқушыларға туризмді және саяхаттарды тұлғалық даму мен soft skills қалыптастыру құралы ретінде тиімді қолдануға мүмкіндік береді.

ТУРИСТІК ИНФРАҚҰРЫЛЫМҒА ИНВЕСТИЦИЯЛАР: ТӘУЕКЕЛДЕР МЕН ПАЙДАЛЫЛЫҚ

Н. ШАМАКОВА — 2025-09-29

Бұл мақалада туристік инфрақұрылымға салынатын инвестициялардың қазіргі жағдайы мен даму бағыттары талданады. Негізгі назар инвестиция түрлеріне, олармен байланысты тәуекелдерге және табыстылық көрсеткіштеріне аударылған. Туризм саласы экономиканы әртараптандыру мен тұрақты дамуға ықпал ететін стратегиялық бағыт ретінде қарастырылып, постпандемиялық кезеңдегі оның рөлі ерекше атап өтіледі.
Зерттеу 2015–2025 жылдар аралығындағы ақпарат көздеріне сүйеніп жүргізілген. Деректер көзі ретінде UNWTO, Дүниежүзілік банк және fDi Intelligence материалдары пайдаланылған. Инвестициялардың негізгі бағыттары – көлік жүйесі, қонақ үй секторы, ойын-сауық және демалыс инфрақұрылымы, сондай-ақ цифрлық шешімдер (онлайн сервистер, виртуалды турлар, QR-гидтер). Мақалада қаржылық, құқықтық, әлеуметтік және экологиялық тәуекелдердің түрлері қарастырылған. Сондай-ақ БАӘ, Вьетнам, Қытай және Қазақстан елдерінің тәжірибелері NPV, ROI және IRR көрсеткіштері арқылы талданған.
Қазақстан тәжірибесіне және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік тетіктерінің рөліне айрықша көңіл бөлінген. Зерттеу нәтижесінде инвесторлар мен мемлекеттік органдарға арналған инвестициялардың тиімділігін арттыруға және өңірлердің тұрақты дамуына үлес қосуға бағытталған ұсыныстар берілген.

КӨРІНБЕЙТІН ГЕОГРАФИЯЛАР: ТЕХНОЛОГИЯ ТҮРКІСТАН ӨҢІРІНІҢ ҰМЫТ ҚАЛҒАН ТАРИХЫН ҚАЛАЙ ҚАЙТА ЖАНДАНДЫРАДЫ

Б. ЫРЗА — 2025-09-29

Бұл мақалада Орталық Азиядағы мәдени мұраны сақтау ісінде цифрлық инновациялардың рөлі қарастырылады. Зерттеу Қазақстанның Түркістан өңіріндегі алты киелі әйелдерге қатысты орындарға назар аударады. Тарихи және рухани маңызына қарамастан, бұл нысандар көбінесе Қожа Ахмет Ясауи мұрасын дәріптеуге басымдық берілетін мәдени және туристік нарративтерде елеусіз қалып жатады. Зерттеу виртуалды сторителлинг, толықтырылған шындық (AR) және цифрлық картография әдістерін пайдалана отырып, технологияның осы киелі орындар туралы ақпаратты кеңейтуге, қолжетімділікті арттыруға және мәдени тұрғыдан сезімтал әрі тұрақты туризмді дамытуға қалай үлес қоса алатынын көрсетеді. Мақала гендерлік рухани тарихты сақтау маңыздылығын атап өтіп, өңірдің мәдени мұрасын цифрлық ілгерілетуге арналған тұжырымдамалық негіз ұсынады.

ШЕТЕЛ ТІЛІН ОҚЫТУДА АРТ-ТЕРАПИЯ МЕН ГЕЙМИФИКАЦИЯНЫ БІРІКТІРУ: ТУРИЗМ САЛАСЫНА АРНАЛҒАН КУРС ӘЗІРЛЕУ

Г. ЮСУПОВА — 2025-09-29

Бұл зерттеу туризм мамандығы студенттеріне арналған шетел тілін оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында арт-терапия мен геймификация тәсілдерін біріктіріп жасалған интеграциялық курстың нәтижелілігін талдайды. Түркістан қаласындағы Халықаралық туризм және меймандостық университетінің 60 бірінші курс студенті зерттеуге қатысып, олардың 30-ы эксперименттік топқа, ал қалған 30-ы бақылау тобына бөлінді. Тілдік дағдылар мен когнитивтік қабілеттерді бағалау үшін алдын ала және қорытынды тесттер, ал мотивация, эмоциялық қатысу және кәсіби даярлық
деңгейін анықтау үшін сауалнама мен сұхбат жүргізілді.
Зерттеу нәтижелері эксперименттік топтағы студенттердің ағылшын тілі деңгейі, шығармашылық ойлау қабілеті, оқуға деген ынтасы және кәсіби дайындық көрсеткіштері бақылау тобымен салыстырғанда едәуір жақсарғанын көрсетті. Арт-терапия студенттердің мазасыздығын төмендетіп, эмоционалды белсенділігін арттырды, ал геймификация элементтері олардың сабаққа белсенді қатысуына және тілдік білімді туризм саласындағы нақты жағдайларда қолдана білуіне ықпал етті. Зерттеу қорытындысы бойынша, шығармашылық және ойын арқылы оқыту тәсілдерін үйлестіре қолдану болашақ туризм мамандарына тілдік және кәсіби құзыреттерін тиімді әрі қызықты форматта дамытуға мүмкіндік беретін заманауи педагогикалық шешім болып табылады.